Ons lichaam bezit een ingenieus systeem om zich te ontdoen van gif- en afvalstoffen. In een wereld die steeds toxischer wordt, is het belangrijk om dat systeem te verzorgen en te ondersteunen. De ontgifting is een systeem van enzymatische en niet-enzymatische reacties die nood hebben aan allerlei cofactoren, zoals vitamines en mineralen. Een tekort aan cofactoren kan de snelheid van de ontgiftingsreacties vertragen.
Leverontgifting
In de lever worden globaal 2 ontgiftingspaden onderscheiden: fase 1 en fase 2. Die fasen moeten harmonieus in elkaar overlopen(zie figuur 1). De concrete uitscheiding noemt men soms fase 3. Problemen bij de leverontgifting uiten zich meestal als een te snelle fase 1 en een relatieve trage fase 2 (=stagnatie). De fase-1 metabolieten zijn relatief giftig.
De belangrijkste routes voor uitscheiding zijn urine, feces en uitgeademde lucht, maar uitscheiding gebeurt ook via ook moedermelk, menstruatie, zweet, speeksel, tranen, haar en nagels.
Vezels en darmgezondheid
De darm heeft de tweeledige rol om voedingsstoffen het lichaam binnen te laten en schadelijke stoffen buiten te houden.
Bij gebrek aan voldoende vezels in de darm kunnen bacteriën de slijmlaag van de gastheer afbreken om zichzelf te voorzien van de nodige voedingsstoffen. Daardoor wordt de fysieke barrière van de gastheer afgebroken. De korte-keten vetzuren die ontstaan door fermentatie van voedingsvezels versterken de darmbarrière door de proliferatie en de differentiatie van de enterocyten te verhogen. Deze korte-keten vetzuren zorgen voor een verlaging van de intestinale pH, wat de groei van pathogenen afremt en de expressie van virulentiefactoren vermindert. [1]
Daarnaast bevorderen voedingsvezels de darmperistaltiek waardoor de afvalstoffen sneller afgevoerd worden en minder lang in de darm aanwezig blijven. [2,3] Ook op de darmimmuniteit hebben voedingsvezels een positieve invloed. [4]
Vezels als natuurlijke chelatoren
Giftige metalen zoals arsenicum, cadmium, lood en kwik zijn alomtegenwoordig, maar zijn niet nuttig voor de menselijke homeostase. Ze spelen een slechte rol in de ontwikkeling van vele westerse beschavingsziektes. Chelatie komt veel voor in het lichaam, het is een meervoudige verbinding tussen organische moleculen en metalen om zo het lichaam te kunnen verlaten.
Vaak wordt ingezet op farmaceutische chelatoren maar ook in de natuur komen chelatoren voor. Voedingsvezels zijn hierbij van groot belang. Zo is bijvoorbeeld aangetoond dat vezels een remmend effect hebben op de gastro-intestinale absorptie van cadmium. [5]
Vezels en hun effect op lever en gal
Er speelt een complexe interactie tussen lever, galzuren en het darmmicrobioom. De lever ontvangt bloed van de darm via de poortader. Het is daarom logisch dat haar functie beïnvloed wordt door voeding en microbioomveranderingen. Anderzijds draagt de grootte en samenstelling van de galzurenpool bij tot de microbiële samenstelling in de darm. Gedurende elke cyclus van de enterohepatische circulatie wordt zo’n 95% van de galzouten gerecupereerd. De 5% die verloren gaan, zijn goed voor zo’n 400-800 mg per dag en dienen als substraat voor verdere microbiële omzettingen.
Verstoringen in het evenwicht tussen lever, galzuren en microbioom veroorzaken cytotoxiciteit, wat leidt tot chronische ontsteking en eventuele celdood. De mate waarin de galzuren hydrofoob (waterafstotend) zijn, bepaalt de mate van cytotoxiciteit. Die verstoringen kunnen leiden tot ziektebeelden zoals hartfunctiestoornissen, leverziekten, de ontwikkeling van galstenen en diabetes.
Vezels spelen ook hierbij een belangrijke rol. Aangezien voedingsvezels een verhoogde interactie vertonen met hydrofobe galzuren, kunnen ze zorgen voor een verminderde beschikbaarheid van deze cytotoxische galzuren in de darm. Daardoor dragen ze ook op die manier bij aan het ontgiftingsproces in ons lichaam. [1,6]
Referenties
1. Kieffer DA, Martin RJ, Adams SH. Impact of dietary fibers on nutrient management and detoxification organs: gut, liver and kidneys. Adv Nutr 2016.
2. Yanaka A. Daily intake of broccoli sprouts normalizes bowel habits in human healthy subjects. J Clin Biochem Nutr 2018.
3. Chongtham N, Bisht S, Haorongbam S. Nutritional properties of bamboo shoots: potential and prospects for utilization as a health food. Compr Rev Food Sci Food Saf 2011.
4. Beukema M, Faas MM, de Vos P. The effects of different dietary fiber pectin structures on the gastrointestinal immune barrier: impact via gut microbiota and direct effects on immune cells. Experimental & Molecular Medicine 2020, pages 1364-1376.
5. Sears ME. Chelation: harnessing and enhancing heavy metal detoxification: a review. Scientific World Journal 2013.
6. Naumann S, Haller D, Eisner P, et al. Mechanisms of interactions between bile acids and plant compounds: a review. Int J Mol Sci 2020.
