Jodium

Omschrijving

Jodium is essentieel voor het menselijk lichaam omdat het deel uitmaakt van de schildklierhormonen thyroxine (T4) en trijodothyronine (T3). Ontoereikende inname van jodium schaadt de schildklierfunctie en resulteert in een spectrum van jodiumdeficiënte aandoeningen zoals struma, verminderde cognitieve ontwikkeling en aangeboren afwijkingen. Jodiumdeficiëntie treedt vooral op in gebieden waar de bodem weinig jodium bevat. Jodiumtekort leidt tot verhoogde stimulering van het thyroïdstimulerend hormoon (TSH). 

Wereldwijd komt hypothyreoïdie veel voor puur als gevolg van een tekort aan jodiuminname. Reeds in 2002 had 2 miljard van de wereldpopulatie een jodiumtekort. De dagelijkse behoefte is min. 150 mcg. Zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven hebben min. 250 mcg nodig per dag. Onze voeding levert circa 50‐70 mcg. Goede bronnen van jodium zijn zeeproducten zoals vis, schaal- en schelpdieren en zeewier. De angst voor jodiumtoxiciteit is ongegrond, tenzij hoge dagelijkse suppletie. In het algemeen wordt een overmaat via de nieren afgevoerd. In principe heeft iedereen een jodiumtekort, behalve diegene die dagelijks zeevoedsel eet. Japanners hebben een jodiumintake die gemiddeld 25 maal hoger is. Bij personen met struma moet je jodiumsuppletie langzaam opbouwen; de schildklier kan door een plotselinge toename van jodium te veel T4 aanmaken, waardoor cliënt een hyperthyroïdie kan ontwikkelen. Zeker als cliënt tevens een seleniumdeficiëntie heeft waardoor dejodering naar T3 onvoldoende plaatsvindt. 

Sterke daling jodiuminname

Tussen 2006 en 2015 is de jodiuminname in Nederland met een derde gedaald. Dat is mede te wijten aan de gewijzigde voedingskeuze van de gemiddelde Nederlander: meer keuze voor koolhydraatarm, meer biologisch brood en/of glutenvrij brood. In de meeste gevallen betreft het verantwoorde keuzes. De andere kant van de medaille is dat er in deze genoemde levensmiddelen minder gejodeerd zout wordt gebruikt. De voorkeur gaat meer richting ongeraffineerd zeezout of Keltisch zout. Deze zijn rijk aan broodnodige mineralen en spoorelementen, maar bevatten 120 tot 140 keer minder jodium dan gejodeerd bakkerszout.  De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) jodium is voor volwassenen* vastgelegd op 150 mcg/dag. In bepaalde gevallen wordt deze ondergrens niet gehaald vanwege de volgende 5 aspecten:

1. De westerse voeding bevat vrij weinig vis, wieren, algen.
2. Voedingstrends waarbij koolhydraatarm de voorkeur geniet (o.a. Paleolithische voeding).
3. Diëten. Bepaalde diëten vragen extra jodium: o.a. vegetariërs en veganisten.
4. Verarmde en dus mineraalarme bodems.
5. Kooktechnieken. Deze bepalen tevens het jodiumgehalte, bijvoorbeeld door koken verlies je jodium met kookvocht.

Jodium behoort tot de halogenen, net als chloor, broom en fluor. De halogenen beconcurreren elkaar. Bij aanwezigheid van de andere halogenen wordt de jodiumwerking verminderd. Denk bijvoorbeeld aan de fluor in tandpasta en chloor in zwemwater en eventueel kraanwater. 

Zelfs een subklinische jodiumdeficiëntie kan leiden tot mentale retardatie, verhoogde kindersterfte of miskraam en onvruchtbaarheid. Jodium is aanwezig in iedere cel van ons lichaam, zonder jodium is er geen leven mogelijk. Adequate gehaltes zijn nodig voor een degelijke immuniteit, maar ook voor het bestrijden van bacteriën, virussen, parasieten en carcinogene cellen. Symptomen jodiumdeficiëntie zijn verder vetophoping, een droge huid en cognitieve achteruitgang.

Bij een goede jodiumstatus is een normale dagelijkse jodiumbehoefte van een volwassene 150 mcg, voor kinderen in het eerste levensjaar 50 mcg, van 1 tot 6 jaar 90 mcg en tussen 7 en 12 jaar 120 mcg. 

Interacties

Interacties met natuurlijke en/of reguliere medicijnen zijn mogelijk.

Referenties

1. Gezondheidsgids oktober 2017, www.consumentenbond.nl
2. Ahad F, Ganie SA. Iodine, Iodine metabolism and Iodine deficiency disorders revisited. Indian J Endocrinol Metab. 2010 Jan-Mar; 14(1): 13–17.