Hoe is het met je? En met je darmen? Die vragen hebben meer met elkaar te maken dan je misschien zou denken. Orthomoleculair therapeute en ervaringsdeskundige Emilia de Vries deelt praktische tips, opvallende voorbeelden uit haar praktijk en onmisbare weetjes over je spijsvertering.

Samenvatting podcast

Over Emilia de Vries

• Orthomoleculair therapeute
• Ervaringsdeskundige op vlak van maag- en darmproblemen
• Specialisaties: prikkelbare darmsyndroom en SIBO (small intestinal bacterial overgrowth)
• Passies: hersen-darm-as en mind-body connectie
• Eigen praktijk in Amsterdam
• Online D.A.R.M. programma

Podcast:

Emilia, waar komt je passie voor de darmen vandaan?

Op mijn 15e kreeg ik een voedselvergiftiging en vanaf dat moment kon ik niet meer goed vlees verteren. Toen ik 16 was, had ik al drie gastroscopieën achter de rug omdat ik zoveel last had van maagzuur. Sindsdien worstelde ik heel erg met maag- en darmklachten.

Een paar jaar later kwam ik bij een arts integrale geneeskunde en die heeft me eindelijk kunnen helpen. Artsen in het ziekenhuis gaven me maagzuurremmers en zeiden dat ik ermee moest leren leven. Maar in de integrale geneeskunde kwam ik er achter hoeveel er nog mogelijk was. Zo bleek SIBO (small intestinal bacterial overgrowth) een belangrijk puzzelstuk te zijn in het oplossen van mijn maag- en darmklachten.

In de Benelux is er nog veel te weinig bekend over SIBO, maar er zijn wel heel veel mensen met maag- en darmklachten. Ik wilde er mensen bewust van maken dat veel klachten sterk kunnen verminderen of zelfs kunnen opgelost worden als je werkt aan SIBO. En zo is mijn passie ontstaan uit mijn eigen geschiedenis… 

En nu heb je je eigen praktijk als orthomoleculair therapeut, hoe mooi! Met welke klachten komen de mensen bij jou?

Ik ben gespecialiseerd in maag- en darmklachten en SIBO. Mijn andere passies zijn de hersen-darmconnectie en de mind-body connectie. Mensen komen bij me voor klachten die daarmee te maken hebben, zoals buikpijn, maagzuur, misselijkheid, een opgeblazen buik, diarree of constipatie. Maar ik zie ook regelmatig mensen met cognitieve klachten, zoals depressie, angsten of stress.

Nemen mensen te vaak genoegen met een spijsvertering die niet goed functioneert?

Helaas wel. Veel mensen met chronische maag- of darmklachten denken dat er niks aan te doen is. Maar liefst 1,5 miljoen Nederlanders hebben de diagnose prikkelbare darmsyndroom. Dat is veel, en vaak is er meer aan te doen dan mensen denken. Er is meer dan enkel de vezelzakjes die ze vaak van de huisarts meekrijgen. Dat is mijn missie: kennis delen en mensen bewust maken van de mogelijkheden.

Wat is SIBO en waarom is het belangrijk?

SIBO betekent een bacteriële overgroei van de dunne darm. De dunne darm heeft als functie het afbreken van voedingsstoffen, dus het verteren van de voeding. In de dunne darm mag je niet teveel darmflora (darmbacteriën) hebben, want die moet zich concentreren in de dikke darm.

Als je een bacteriële overgroei hebt in de dunne darm, gaan die bacteriën als het ware ‘mee-eten’ van je voedingsbrij. Dan krijg je erge gasvorming en mensen met SIBO klagen daarom ook vaak over een heel opgezette buik of veel boeren.

Door SIBO kan je ook microscopische beschadigingen krijgen in het darmweefsel en  problemen met het opnemen van vitamines en mineralen. Ook vermoeidheid komt vaak voor bij SIBO. SIBO is dus niet enkel maag- en darmgerelateerd, maar kan veel secundaire klachten hebben.

Opvallend: volgens allerlei studies blijkt dat tot 84% van de mensen met prikkelbare darmsyndroom onderliggend SIBO heeft. Hoewel dat heel veel is, is het positieve dat SIBO te behandelen is. Het kan hardnekkig zijn, maar het is mogelijk om er helemaal van af te komen. En dat is heel hoopgevend, zeker omdat men bij PDS vaak zegt dat er niks aan te doen is en dat het voor de rest van je leven is. Maar als je weet dat SIBO de onderliggende oorzaak zou kunnen zijn en je behandelt die, zie je vaak dat PDS-klachten afnemen of zelfs weggaan.

Heeft het prikkelbare darmsyndroom (PDS) naast SIBO nog onderliggende oorzaken?

• Dysbiose (onevenwicht) van de dikke darm. Dan heb je teveel slechte flora (ziekmakende bacteriën) of te weinig goede flora.
• Lekkende darmssyndroom (leaky gut). Dat zijn microscopische beschadigingen van het darmslijmvlies, waardoor stoffen uit de darm kunnen weglekken naar je bloedbaan en daar allerlei immuunreacties of ontstekingsreacties veroorzaken. Dat kan leiden tot voedselintoleranties, hoofdpijn en vermoeidheidsklachten.
• Voedselintoleranties. Als mensen blijven eten waar ze intolerant voor zijn kan dat veel klachten geven. Een veelvoorkomend voorbeeld is gluten.
• Trauma en stress

Hoe veroorzaken trauma en stress darmklachten en zelfs PDS?

Er zijn drie soorten stress:

1. Emotionele stress, bijvoorbeeld voor een examen of omdat je financiële problemen hebt.
2. Chemische stress, bijvoorbeeld als je naast een fabriek woont met veel afvalstoffen of bepaalde medicatie slikt.
3. Fysieke stress, bijvoorbeeld als je een been breekt.

Als je lichaam chronische stress ervaart, vraagt het vooral energie voor de ledematen. De focus ligt bij chronische stress namelijk op overleven, op vechten of vluchten. Op het moment dat je lichaam op scherp staat, zijn spijsvertering en voortplanting de laatste prioriteit. Vrouwen met chronische stress hebben vaak niet alleen spijsverteringsklachten, maar bijvoorbeeld ook een heel onregelmatige menstruatie.

In de ‘fight or flight’-modus is spijsvertering niet belangrijk. Veel functies van de spijsvertering nemen dan af. Het maagzuur wordt minder, enzymfuncties worden zwakker en de samenstelling van je darmmicrobioom (bacteriën) wordt ook slechter. Dus de goede bacteriën verminderen en de ziekmakende nemen toe.

Interessante studie: bij studenten in een tentamenweek heeft de stress al snel invloed op hun darmen. De goede bacteriën (lactobacillen en bifidobacteriën) nemen significant snel af en de ziekmakende bacteriën en ontstekingsprocessen nemen toe.

Wat betekent de hersen-darm-as en de mind-body connectie?

Zoveel van ons welzijn verbonden is met onze darmen. Kijk bijvoorbeeld naar ons gelukshormoon, serotonine. 90% van de serotonine in je lichaam, wordt gemaakt in je darmen. Serotonine is ook verantwoordelijk voor de darmbewegingen (peristaltiek).

Het is ontzettend boeiend om te onderzoeken wat de invloed is van onze darmfunctie op onze hersenen. En wat is de invloed van onze hersenen op onze darmen? 

De mind-body connectie onderzoekt de invloed van ons brein, onze gedachtes, emoties en gedrag, op onze gehele gezondheid en onze cellen.

Zijn er nog dingen die ik moet weten over de hersen darm as?

De darmen en de hersenen staan constant in communicatie met elkaar. Dat is een tweezijdige communicatie, waarvan 90% van de darmen naar de hersenen loopt. Die kant van de snelweg is als het ware breder dan andersom (van hersenen naar darmen). Die connectie is belangrijk omdat studies aantonen dat stress een negatieve invloed heeft op de goede darmbacteriën. En als die balans in je darmen niet goed zit, daalt ook de aanmaak van neurotransmitters, die je nodig hebt om je goed te voelen. Niet alleen serotonine maar ook dopamine en GABA (neurotransmitter die je kalmer doet voelen) worden in je darmen gemaakt.

Stress heeft dus een grote invloed op je darmen, en die hebben een impact op je neurotransmitters, die op hun beurt invloed hebben op hoe je je voelt. Als mensen dus veel ‘brein gerelateerde’ klachten hebben zoals angst, stress of depressie, moeten ze ook naar de gezondheid van hun darmen kijken. Daar ligt vaak nog een enorme winst.

Voorbeelden:

• Tamara (46) had sinds haar 16e chronische diarree. Ze moest 7 keer per dag naar de wc op onverwachte momenten. Ze had al zoveel artsen en therapeuten gezien, maar ze kreeg het niet opgelost. Wat bleek? Haar klachten begonnen nadat ze op haar 16e met een pistool bedreigd en overvallen werd. Dat is trauma, opgeslagen in het lichaam en in de darmen en het is belangrijk dat aan te pakken. Tamara heeft 30 jaar lang alleen met voeding en supplementen geprobeerd om haar probleem op te lossen, maar in dit geval speelde de mind-body connectie een grote rol. Let op: dat betekent niet dat haar klachten ‘in haar hoofd zitten’, wel dat in de cellulaire structuur van haar lichaam iets veranderd is sinds die nacht. Het trauma heeft haar fysiek veranderd.
• Marco (28) heeft darmklachten en erge pleinvrees. De pleinvrees begon een dag nadat hij een voedselvergiftiging had. Na uitgebreid onderzoek bleek hij bleek allerlei disbalansen in zijn darmen te hebben, waaronder leaky gut en ontstekingen. Sinds die aangepakt zijn, is zijn pleinvrees al een stuk verminderd.

Het werkt dus in beide richtingen:

• Je pakt trauma aan en de darmen functioneren beter.
• Je pakt de darmen aan en angsten nemen af. 

Hoe kunnen cognitieve klachten als gevolg van darmproblemen praktisch aanpakken?

Probiotica, omdat die een invloed hebben op de neurotransmitters die de darmen produceren (psychobiotics). Zo kunnen probiotica een positieve invloed hebben op angsten en depressie.

Ook belangrijk: onderliggende oorzaken onderzoeken, zoals ontstekingen of leaky gut (lekkende darm) en die aanpakken.

Als je al lang sukkelt met je spijsvertering, waar begin je dan?

Voeding, want dat is de benzine van ons lichaam en door velen nog steeds onderschat. Voeding voedt letterlijk elke cel in je lichaam en heeft een enorme invloed op je hele systeem. 

Mensen willen altijd graag weten welke voeding ‘goed’ of ‘slecht is’, maar eigenlijk is dat heel genuanceerd. Gaat het over iemand met gezonde darmen of iemand met bijvoorbeeld SIBO?

Een voorbeeld van die nuance: vezels (prebiotica) zijn goed voor de darmen, dat is algemeen bekend. Maar als mensen SIBO hebben, hebben ze een bacterieel overgroeiprobleem. Als je dan prebiotica neemt of vezelrijke voeding zoals broccoli, ui linzen, bonen, knoflook… dan kan dat nog veel meer gasvorming creëren en de buik doen opzwellen. Als je dus teveel darmflora hebt op de verkeerde plaats (in je dunne darm) dan kunnen meer vezels olie op het vuur zijn. Over het algemeen is volkoren rijst veel gezonder, maar mensen met SIBO reageren beter op witte rijst die minder vezels bevat. Voor mensen met gezonde darmen zijn vezels wél goed, om de gunstige darmbacteriën te voeden.

Probiotica zijn moeilijk verteerbare vezels, ook wel FODMAPs genoemd. Dat zijn bepaalde koolhydraten die gasvorming kunnen geven omdat de darmflora ervan mee-eten. FODMAPS zitten in allerlei soorten voeding en zijn moeilijk afbreekbaar voor mensen. Op zich zijn FODMAPs ‘goed’, omdat het prebiotische vezels zijn. Maar als je SIBO hebt, kunnen die vezels meer gasvorming en problemen geven.

Moeten mensen met SIBO FODMAPs mijden?

Ik raad ze sowieso niet aan om voor altijd FODMAPs te mijden, want je moet je darmflora voeden.  Maar voor iemand met SIBO is het inderdaad verstandig om eerst een bepaald dieet te volgen dat lager is in die moeilijk afbreekbare vezels, om de darmen meer rust te gunnen. Tegelijkertijd is het essentieel om de onderliggende oorzaak aan te pakken. SIBO pak je aan met (natuurlijke) antibiotica, maar niet enkel met voeding.

Ik heb gekeken wat het beste darmdieet is voor bepaalde klachten. Het low FODMAP-dieet is behoorlijk goed: het is veel onderzocht en werkt bij veel mensen best goed. Maar ik was niet 100% tevreden over het dieet. Ik vroeg me af waarom bepaalde voedingswaren net wel of niet toegestaan waren. Ook al eet je volledig low FODMAP, dan nog is het mogelijk om dingen te eten die ontstekingsbevorderend zijn of niet goed voor je buik. Daarom heb ik een aantal jaar geleden mijn eigen darmdieet ontwikkeld. Ik heb er twee jaar aan gewerkt en heel veel research voor gedaan. Daar help ik nu veel mensen mee en de resultaten zijn veelbelovend.

Het verschil tussen mijn darmdieet en low FODMAP is dat het drie pilaren heeft, in plaats van één:

1. Laag in gasvormende vezels (low FODMAP)
2. Ontstekingsremmend
3. Meest voorkomende voedselintoleranties vermijden

• Ei
• Melk
• Gluten

Werk je in je praktijk met voedingssupplementen?

• Probiotica kunnen belangrijk zijn om de darmflora in balans te krijgen.
• Spijsverteringsenzymen
• Supplementen om het maagzuur te versterken en zuurder te maken
• Ontstekingsremmende supplementen: Visolie (omega-3) en Kurkuma

Is het belangrijk om je darmen rust te gunnen en hoe?

Het is zeker nodig om je darmen rust te gunnen. Er moet balans zijn. Je maag en darmen hebben ook rust nodig. Een belangrijke tip is om niet constant te snacken. Het probleem is dat je maag en darmen dan altijd bezig zijn met verteren. Ik raad aan om drie hoofdmaaltijden per dag te eten, of vier als je een lange dag hebt.

In je dunne darm zit de ‘migrating motor complex’, een soort schoonmaakfunctie die zorgt voor de peristaltiek. Maar als je eet staat die schoonmaakfunctie stil. Als je maar drie keer per dag eet, beweegt die migrating motox complex om de paar uur. Dat is positief, want die zorgt voor een opruiming van voedselbrij en bacteriën. Niet te vaak eten is dus heel belangrijk om SIBO aan te pakken én te voorkomen.

Ook belangrijk: niet eten vlak voor het slapengaan. Je maag en darmen hebben die tijd nodig om tot rust te komen en te herstellen. Daarbij kan het ook helpen om beter te slapen.

Intermittent fasting kan de darmen meer rust geven om te regenereren. Stop je bijvoorbeeld met eten na het avondeten om 19.30 uur en ontbijt je om 9 uur de volgende ochtend, dan zit daar meer dan 12 uur tussen en dat is een aanrader. Let wel op: heel extreem intermittend vasten, waarbij je heel lang vast en dan veel eet in één keer, kan wel belastend zijn voor je spijsvertering.

Kan ik aan de hand van mijn stoelgang zien hoe het gaat in mijn darmen en waar moet ik dan op letten?

Goede ontlasting moet bruin zijn en een soort slang, in één vorm. Het moet vast zijn, niet brijig en niet korrelend. Het mag niet te hard zijn want dan ben je geconstipeerd. Ontlasting moet makkelijk en pijnloos zijn en mag niet aan de pot plakken. Dat wil zeggen dat er teveel vet in zit. Het mag ook niet overmatig stinken. Gele, groene, zwarte of bloederige ontlasting zijn een teken dat er iets aan de hand is.

Eén of twee keer per dag ontlasting hebben is ideaal. Minder dan één keer per dag is te weinig.

Emilia’s ultieme praktische tips voor gezonde darmen

• Drink niet bij de maaltijd. Daarmee verdun je je maagsappen, dus drink een kwartier voor en na het eten niks.
• Eet fruit alleen met fruit. Als je bijvoorbeeld ham met meloen combineert kan dat zorgen voor gisting. Fruit verteert heel snel en kan na een half uur al uit de maag zijn, maar varkensvlees kan er wel 4 of 5 uur over doen. Als je fruit alleen met fruit eet, is er minder gisting en gasvorming.
• Eet niet als je stress hebt. Ontspannen eten is zelfs belangrijker dan voldoende kauwen. Een studie onderzocht amylase in speeksel, dat is het enzym dat koolhydraten afbreekt. Bij stress tijdens het eten is er veel minder amylase, zelfs als je heel goed kauwt.
• Tip: om tot rust te komen voor het eten, kan je een ‘nervus vagus’ oefening doen. De nervus vagus is een belangrijke zenuw die van je darmen naar het brein loopt. Die wil je tot rust brengen, zodat je maagzuur, spijsverteringsenzymen en slijmvorming beter functioneren. Doe tien minuten voor de maaltijd zes ademhalingen per minuut. Dat brengt je lichaam tot rust en helpt het in een ‘parasympatische stand’ te zetten. Dat is de stand van ontspanning en rust. Het omgekeerde is de sympathische stand (stress en alertheid).

              o    Myriam had elke keer als ze at veel last van haar maag, het voelde alsof haar eten acht uur lang bleef vastzitten. De nervus                      vagus oefening bleek haar heel goed te helpen. Drie keer per dag voor de maaltijd de ademhalingsoefening doen, bracht                           haar spijsvertering weer in beweging.

“Soms kunnen tips simpel klinken, maar kunnen ze wel iemands leven veranderen, je moet het gewoon doen. Niet denken ‘oh dat werkt toch niet’, gewoon doen.”

Hoe bereik je je missie om mensen met PDS te helpen?

Mijn praktijk zat helemaal vol en dat vond ik vervelend omdat ik veel meer mensen wilde helpen. 10 tot 15% van de mensen heeft PDS en dat is 50% te veel. Daarom heb ik een online programma ontwikkeld waarin ik mensen dezelfde informatie kan geven die ik 1 op 1 ook geef. Dat is het D.A.R.M. programma en het heeft 4 fases uit de darmtherapie:

• Detox
• Aanvullen
• Reinigen
• Moduleren

In het D.A.R.M. programma heb ik alles wat ik al jaren 1 op 1 doe in videomodules gegoten. Zo kan ik mensen thuis stap voor stap begeleiden. Het programma kan iets voor jou zijn als je klachten hebt en vragen als:

• Wat is er aan de hand met mijn spijsvertering?
• Hoe kom ik achter de onderliggende oorzaken van mijn klachten?
• Welke microbioomtesten kunnen voor mij relevant zijn?
• Welke suppletie kan voor mij werken?
• Hoe werkt het darmdieet?

Interessant? Alles over Emilia de Vries en haar darmprogramma ontdek je via haar website: www.allwayshealthy.nl