Naarmate het lichaam ouder wordt, neemt het immuunsysteem in capaciteit af en reageert het moeizamer op blootstelling van lichaamsvreemde stoffen waaronder ziektekiemen. Ook het lange termijn-immuungeheugen verzwakt, wat bijvoorbeeld zorgt voor een verminderde respons op vaccinatie. Daarom is het immuunsysteem van de meeste 65-plussers enigszins ontregeld en kunnen ze minder flexibel reageren op wisselende omgevingsinvloeden.
Vitamine en mineralenbehoefte van ouderen:
- De behoefte aan vitaminen en mineralen is vergelijkbaar met die van een jongere volwassene.
- Voldoende antioxidanten zijn onmisbaar.
- Door gebrekkige voedselinname (o.a. minder eetlust, moeite met gebit) komen tekorten vaker voor dan bij jongere volwassenen, zeker wanneer de oudere in een zorginstelling woont.
- Veelvoorkomende deficiënties: B-vitamines, vitamine A, C, D, E, calcium, koper, ijzer, zink.
- Bij spijsverteringszwakte (maagzuurdeficiëntie, enzymtekorten) kunnen betaïne HCl [1,2] en spijsverteringsenzymen [3] ondersteunend zijn.
- Bij chronische ontstekingen zoals gewrichtsontstekingen kunnen ontstekingsremmende voedingsstoffen zoals kurkuma [4,5] en omega-3-vetzuren helpen.
- Vrouwen hebben een groter risico op tekorten als gevolg van de menopauze en omdat ze meestal langer leven.
- Afhankelijk van de veelheid en ernst van de tekorten verergeren de duur van infecties en aandoeningen, oftewel vertraagt het lichaamseigen herstellende vermogen.
Verzwakking van het immuunsysteem
Immuuncellen worden voortdurend vernieuwd uit bloedstamcellen. Die stamcellen rijpen met het ouder worden en zijn uiteindelijk minder in staat om witte bloedcellen te produceren. Daarbij neemt de totale hoeveelheid bloedstamcellen af. Een verlies van immuuncellen en een afname van het aantal circulerende witte bloedcellen zijn kenmerkend voor het immuunsysteem van ouderen. Omdat het verouderende immuunsysteem de eigen antistoffen niet meer volledig kan verdragen, komen auto-immuunziekten als reuma, multiple sclerose en psoriasis meer voor op latere leeftijd.
Er kunnen ook veranderingen in het aangeboren immuunsysteem optreden met het ouder worden. Huid- en slijmvliezen - de eerste verdedigingslinie tegen binnendringende ziektekiemen - worden minder effectief naarmate deze laag meer doorlaatbaar wordt.
Het belang van antioxidanten
Hoe meer het lichaam belast wordt – door bijvoorbeeld zware metalen, sigarettenrook, chemische stoffen en een ongezond dieet – hoe meer schadelijke radicalen er vrijkomen. In een gezonde situatie zijn er voldoende antioxidanten om de cellen beschermen tegen vrije radicalen. Antioxidanten zijn onder andere de vitamines A, C en E, mineralen zoals selenium en zink en talrijke plantenstoffen uit groente en fruit. Als er relatief meer vrije radicalen zijn dan antioxidanten, spreek je van oxidatieve stress. Oxidatieve stress beschadigt de weefsels en bevordert veroudering.
Levenslange blootstelling aan lichaamsvreemde substanties (bacteriën, virussen en bijv. schimmels) en aan talrijke bronnen van oxidatieve stress1 kan zorgen voor ontregeling van het immuunsysteem, zeker omdat ouderen hun vermogen verliezen om zelf antioxidanten te produceren.
1 Hoe meer je het lichaam belast – door bijvoorbeeld zware metalen, sigarettenrook, chemische stoffen en een ongezond dieet – hoe meer schadelijke radicalen er vrijkomen. In een gezonde situatie heb je voldoende antioxidanten die je cellen beschermen tegen vrije radicalen. Antioxidanten zijn onder andere de vitamines A, C en E, mineralen zoals selenium en zink en talrijke plantenstoffen uit groente en fruit. Als er relatief meer vrije radicalen zijn dan antioxidanten, spreek je van oxidatieve stress. Oxidatieve stress beschadigt je weefsels en bevordert veroudering.
Ouderen verliezen hun vermogen om zelf antioxidanten te produceren. Ouderen krijgen bijvoorbeeld last van urineweginfecties, lagere luchtweginfecties, infecties van de huid en/of ontsteking van de gewrichten. Ook het risico op ernstige chronische aandoeningen als auto-immuunaandoeningen neemt sterk toe. Zo ontwikkelt ongeveer tweederde van de oudere patiënten met verkoudheid een lagere luchtwegaandoening en hebben oudere mensen twee tot tien keer meer kans hebben om aan een infectie te overlijden dan jongere volwassenen. Kurkuma is een gekend kruid met duidelijke ontstekingsremmende eigenschappen [6].
Voedingsbehoefte oudere
De dagelijks energiebehoefte van ouderen is lager dan die van volwassenen, maar de behoefte aan vitaminen en mineralen is grotendeels hetzelfde. De kleinere hoeveelheid voeding die ze nodig hebben, moet dus relatief rijk zijn aan vitamines en mineralen. In de praktijk grijpt de oudere ook sneller naar gemaksvoedsel en warmt een kant-en-klare maaltijd op in de magnestron. Hierdoor komen vitamines- en mineralentekorten vaak voor bij oudere mensen. Veel ouderen hebben minder eetlust, wonen in een verzorgingshuis of belanden door een (chronisch) gezondheidsprobleem in een ziekenhuis. Allemaal situaties die niet bijdragen aan de voedingsstatus. Daarbij veroudert ieder orgaan en neemt ook de kracht van de spijsverteringsorganen af met het ouder worden. Veel ouderen hebben baat bij gerichte spijsverteringsondersteuning van de maagzuurproductie (betaïne HCl) en bijvoorbeeld spijsverteringsenzymen. Zeker de oudere die in een zorginstelling leeft, heeft gemakkelijk meerdere tekorten. Tekorten van vitamine A, B12, D, E, foliumzuur, calcium, ijzer en zink komen veel voor.
Oudere vrouwen – die doorgaans een langere levensverwachting hebben dan mannen – lopen een groter risico op tekorten. De menopauze beïnvloedt het gebruik van vitaminen en mineralen. Zo neemt vitamine C geleidelijk af naarmate de menopauze vordert. Daarbij is de huid van oudere volwassene minder goed in staat vitamine D aan te maken.
Ontdek de specifieke kenmerken van het immuunsysteem en de vitamine- en mineralenbehoefte van jonge kinderen, adolescenten en volwassenen.
Referenties
- Yago MAR, Frymoyer AR, Smelick GS,et al. Gastric Re-acidification with Betaine HCl in Healthy Volunteers with Rabeprazole-Induced Hypochlorhydria. Mol Pharm. 2013.
- Kines K, Krupczak T. Nutritional Interventions for Gastroesophageal Reflux, Irritable Bowel Syndrome, and Hypochlorhydria: A Case Report. Integr Med (Encinitas). 2016 Aug; 15(4): 49–53.
- Ianiro G, Pecere S, Giorgio V, et al. Digestive Enzyme Supplementation in Gastrointestinal Diseases. Curr Drug Metab. 2016.
- Amalraj A, Varma K, Jacob J, et al. A Novel Highly Bioavailable Curcumin Formulation Improves Symptoms and Diagnostic Indicators in Rheumatoid Arthritis Patients: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Two-Dose, Three-Arm and Parallel-Group Study. Journal of Medicinal Food. October 2017.
- Gupta SC, Patchva S, Aggarwal BB. Therapeutic Roles of Curcumin: Lessons Learned from Clinical Trials. AAPS J. 2013.
- Rahmani AH, Alsahli MA, Aly SM, et al. Role of Curcumin in Disease Prevention and Treatment. Adv Biomed Res. 2018.
