Omschrijving
De vetoplosbare vitamine K werd voor het eerst geïsoleerd en gesynthetiseerd in 1930. Het werd vitamine K genoemd als afkorting voor de naam ‘Koagulati onsvitamin’, zoals destijds gegeven door de Deense onderzoekers. Een vitamine-K-deficiëntie is moeilijk te herkennen of te analyseren. De enige uitwendige parameter bij een klinisch tekort is het makkelijk ontstaan van blauwe plekken op de handen en armen, donkere cirkels onder de ogen of vasculaire fragiliteit. Zware menstruatie, bloedend tandvlees, hypermobiliteit en osteopenia worden ook geassocieerd met een vitamine-K-deficiëntie.
Risicogroepen waar klinische vitamine-K tekorten met levensbedreigende bloedingen kunnen optreden zijn: baby’s, mensen die langdurig breed spectrum antibiotica, bloedverdunners (vitamine K-antagonisten) of hoge dosissen salicylaten gebruiken, mensen met chronische maag-darmaandoeningen en personen die sondevoeding krijgen.
Ons lichaam kan enkel onder optimale omstandigheden K2 maken uit K1. Maar omdat de meeste mensen te weinig groene groenten en gefermenteerde producten eten, moet zowel K1 als K2 gesuppleerd worden. De voorbije decennia is gebleken dat de behoefte aan vitamine K hoger ligt dan nodig voor de bloedstolling. De huidige aanbeveling, ADH, is nog steeds gebaseerd op de werking van vitamine K bij de bloedstolling. Er is bewijs dat een subklinisch of chronisch vitamine-K-tekort een belangrijke risicofactor is voor gewrichtsslijtage, osteoartritis, botontkalking en het verkalken van de slagaderwand. Ons lichaam heeft prioriteiten en overleven is de belangrijkste. Vandaar dat alle vitamine K eerst gebruikt wordt voor de bloedstolling. Zodra dit proces optimaal werkt, komt er vitamine K beschikbaar voor de carboxylering van de overige eiwitten.
Vitamine K (K1 en K2) katalyseert de carboxylering van de Gla-eiwitten. Bij een te lage aanwezigheid van vitamine K daalt de carboxylering en bij gevolg ook de activiteit van deze eiwitten.
Vitamine K is betrokken bij:
- Protrombine, stollingsfactoren en andere eiwitten die de bloedstolling regelen worden in de lever aangemaakt.
- Osteocalcine, aangemaakt door osteoblasten en odontoblasten om de mineralisatie en aanmaak van bot- en tandweefsel te reguleren.
- Matrix Gla Proteine (MGP), dat in de meeste zachte weefsels zoals kraakbeen, bloedvaten, nieren, milt en longen aangemaakt wordt. MGP bindt in deze weefsels calcium aan zich en remt hierdoor de verkalking ervan.
- Gas6 (Growth arrest-specific gene 6 protein), dat cellulaire processen reguleert in de bloedvaten, bloedplaatjes, nieren, lever, zenuwcellen en ogen waardoor deze kunnen herstellen na beschadiging.
Combinatie K1 en K2 (MK-7) is in een 10:1 verhouding aanwezig. MK-7 wordt zeer efficiënt opgenomen, tot 10 keer beter dan K1. Daarenboven wordt MK-7 beter over alle lichaamsweefsels verdeeld en is het hierdoor veel belangrijker voor de gezondheid van botten en bloedvaten. Vitamine K1 richt zich na opname op de lever waardoor het vooral de stollingseiwitten activeert. Doordat de mens MK-7 en de hogere menachinonen enkel uit gefermenteerd voedsel en voornamelijk uit natto halen, iets wat hier in het westen nauwelijks gegeten wordt, hebben de vermelde risicogroepen, groeiende kinderen en alle mensen vanaf 40 jaar extra vitamine K1 en K2 suppletie nodig.
Studies
Studies tonen aan dat een verhoogde inname van vitamine K uit voeding de botmineraaldichtheid verhoogt. Hierdoor verlaagt de incidentie op botbreuken en osteoporose, zowel bij postmenopauzale vrouwen maar ook bij oudere mannen. Oudere mensen, voornamelijk mannen, hebben een bijkomend cardiovasculair risico waardoor suppletie met calcium calcificatie van aderen kan veroorzaken. MGP is de enige calcificatieremmer in de arteriën. Bij niet-gesuppleerde mensen is ongeveer 30% van alle MGP niet gecarboxyleerd en kan het geen calcium binden waardoor deze plaques vormt in de aderen. Suppletie van K2 of MK-7 is daarom nodig voor iedereen met een risico op aderverkalking.
Interacties
Interacties met anticoagulantia of aspirine, antihypertensiva of antidiabetische middelen zijn theoretisch mogelijk. Voor mensen die orale anticoagulantia nemen, is het aan te raden om per dag niet meer dan 50 mcg vitamine K2 te nemen, zodat de werking van hun bloedverdunners niet verstoord wordt. Regelmatig bloedstolling laten controleren is van belang.
Referenties
- Schurgers LJ, et al. Effect of vitamin K intake on the stability of oral anticoagulant treatment: dose-response relationships in healthy subjects. Blood, 1 november, 2004, volume 104, nr. 9, 2682-2689.3.
- Schurgers LJ, et al. Vitamin-K containing dietary supplements: comparison of synthetic vitamin K1 and natto-derived menaquinone-7. Blood 2007; 109(8):3279-83.
- Geleijnse JM, et al. Dietary intake of menaquinone is associated with a reduced risk of coronary heart disease: the Rotterdam Study, J. Nutr. 2004, 314(11),3100-5.
