Podcast – Aflevering 10: Immuniteit begint in de mond, met Jeroen de Haas

Orthomoleculair therapeut Jeroen de Haas is gefascineerd door het immuunsysteem en het mondmicrobioom in het bijzonder. Hij vertelt wat we zelf kunnen doen om ons immuunsysteem te versterken. Alvast een tipje van de sluier: je darmen spelen een belangrijke rol, maar je immuunsysteem start in de mond!

Video

Samenvatting podcast

Over Jeroen de Haas

- Algemeen medische opleiding + Orthomoleculaire geneeskunde

- Eigen praktijk in Haarlem

- Oud-voorzitter van de MBOG (maatschappij ter bevordering van de orthomoleculaire geneeskunde)

Podcast:

Jeroen, vanwaar je interesse in het immuunsysteem?

Al sinds het bestaan van meercellige wezens leven we samen met virussen en moeten we daar afweer tegen ontwikkelen, dus wij hebben een heel oud immuunsysteem. Dat noemen we het aangeboren immuunsysteem. We hebben wel 38.000 miljoen virussen in ons lichaam zitten. En dat is nog maar één deel. We hebben ook nog een heleboel andere dingen zoals bacteriën en microbioom, daar komen we zeker nog op terug. Er zijn ook stoffen die het lichaam binnen kunnen dringen die niet bacterieel zijn of viraal of parasitair of een schimmel. En dat immuunsysteem reageert daar altijd maar op. Een goed immuunsysteem is de basis van een gezond leven. Dat is zo fascinerend en ontzettend ingewikkeld. Nog niet alles over het immuunsysteem is bekend, er worden steeds nieuwe dingen over bekend. Dat maakt het fascinerend om dat te blijven volgen. Dagelijks komen er nieuwe onderzoeken over het immuunsysteem en ook over waar mijn fascinatie ligt: het mondmicrobioom. Dat heeft uiteindelijk heel veel effect op de gezondheid.

Wat is de invloed van dat mondmicrobioom, en wat heeft het te maken met het darmmicrobioom?

Het darmmicrobioom dekt natuurlijk voor een groot gedeelte de weerstand in het lichaam. Op een zwakke plek zet je je grootste afweermechanismen neer. En in het lichaam zijn dat zijn de darmen, want ze zijn de toegangspoort tot de rest van het lichaam. Als je dan kijkt naar die darmen en een stapje teruggaat, kom je bij de mond. Daar hebben we meer dan duizend soorten bacteriën zitten. Die zorgen al voor een deel van de spijsvertering en voor onze mondgezondheid. Ze zorgen ook voor onze afweer. Onze immuniteit begint dus al in de mond. Als er iets fout gaat in de – uiterst subtiele – balans van het mondmicrobioom, kan dat het begin zijn van het ontstaan van 'systemische ziekten'. Dat zijn bijvoorbeeld ziekten als reuma, hart- en vaatziekten en zelfs de ziekte van Alzheimer. De ziekte van Alzheimer een enorm snel toenemende ziekte, dat komt ook omdat we steeds ouder worden. De ziekte-last die dat met zich meebrengt is gigantisch. Dus het minste dat je kan doen, is preventief zorgen dat je mondmicrobioom in goede staat is.

Hoe hou je je mondmicrobioom in goede staat?

In eerste instantie is het van belang om zo min mogelijk geraffineerde suikers te eten. Dat is bekend want als je naar de tandarts gaat, hoor je steeds: niet teveel snoepen en niet teveel zuur. 

Ook vanuit de binnenkant van de tanden is het belangrijk dat de status van een aantal vitaminen op peil is. En dat heeft een kaakchirurg al in de vorige eeuw ontdekt. Die onderzocht allerlei volkeren met een goede mondgezondheid en de rode draad was dat die voldoende vitamine A, D en vitamine K2 hadden. 

• Op dit moment hebben veel mensen een tekort aan vitamine A. Dat zie ik in mijn eigen praktijk en je kan het ook lezen in gegevens van de overheid. Vooral bij jonge dames van zo'n 12 tot 18 jaar zie tekorten. Een reden daarvoor is onder andere dat we minder orgaanvlees zijn gaan eten. Je ziet ook de opkomst van vegetarisme en veganisme op dit moment. Maar juist die vitamine A is zo belangrijk voor een goede, van binnenuit werkende mondgezondheid.
• Vitamine D staat buiten kijf, is sowieso belangrijk voor de immuniteit.
• Vitamine K2 is minder bekend, is ook heel belangrijk voor de mondgezondheid. Daarnaast is het belangrijk voor de bloedvaten.

Dus om een goede mondgezondheid te hebben moet je: minder suiker hebben, goed in de vitamines zitten en natuurlijk een goede mondhygiëne hebben. Dat betekent goed poetsen en flossen, vooral tussen de pockets is dat van belang. Of eventueel stoken. En het beste is om dat zoveel mogelijk met houten stokers te doen.

Dus niet met ragertjes?

Liever niet, ik zal uitleggen waarom. Aan die ragertjes zitten plastic deeltjes en die kan je als je gaat ragen enten in de 'pockets' (de deeltjes tussen je tanden). Bepaalde bacteriën vinden het ideaal om te hechten aan dat plastic. Kijk maar eens als je in de zomer een bootje in het water laat liggen, als je die er na een tijd uithaalt, dan zit er aan de onderkant een soort groene biofilm-laag. En bepaalde bacteriën vinden het heel erg fijn om zo'n biofilm laag te maken en daar in te blijven. En in die biofilmlaag in de mond kunnen een paar hooligans zitten, een paar heel vervelende bacteriën. Eén daarvan is bijvoorbeeld de Porphyromonas gingivalis. Die bacterie is in verband gebracht met bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. Hoe werkt dat precies? Als die bacterie in je mond zit en je hebt een slechte immuniteit, dan kan die bacterie uiteindelijk via je tandbeen via je bloedbaan naar boven gaan. Je kan de bacterie ook doorslikken en als je een slechte weerstand hebt, komt die in de bloedbaan terecht en kan die zijn reis maken richting het brein. Als daar de weerstand dan ook niet goed is, kan die bacterie zich hechten in de hersenen. De hersenen merken dan dat er iets niet klopt en geven een ontsteking, die er uiteindelijk voor zorgt dat er schade komt aan vaten. Heel simpel gezegd ontstaat dan en dat zorgt er uiteindelijk voor dat die gaatjes worden dichtgeplakt, om het heel simpel te zeggen en dan ontstaat de ziekte van Alzheimer. Dus met andere woorden: als je helemaal aan het begin denkt, kan er dus een vervelende hooliganbacterie in de mond zitten en die kan transporteren naar het brein waardoor je uiteindelijk op lange termijn een ernstige ziekte kan krijgen. Een ernstige ziekte die alleen maar in incidentie aan het toenemen is.

Dat is een mooi pleidooi voor een goede mondhygiëne en goede vitaminestatus in het lichaam: met een goede mondhygiëne hou je de hooligans al buiten maar als ze toch binnen sukkelen is het zaak om een goede afweer te hebben in je verteringsstelsel.

Ja en bijvoorbeeld probiotica die in het KNO-gebied werken, kunnen ook heel goed helpen. Wat absoluut niet de bedoeling is, zijn mondwaters. Dus antiseptische waters, die antibacteriële waters. Wat wel goed is, is colloïdaal zilver. Dat kan heel erg helpen om de balans te herstellen in de mond, zo'n zilverwater. Niet teveel, maar bij tijd en wijle is dat erg goed. En af en toe kan het ook zin hebben om oilpulling te doen, bijvoorbeeld met kokosolie. Dat is dan olie in de mond nemen, eventjes laten rondgaan en weer uitspoelen. En last but not least, om die bacteriën te binden is het ook verstandig om af en toe te poetsen met zwarte kooltandpasta. Die bevat hele kleine deeltjes die goed kunnen hechten aan bacteriën en ze afvoeren. 

Welke expertise heb jij met het immuunsysteem?

Mijn achtergrond is dat ik heel erg op het darmmicrobioom heb gestudeerd, ik ga ook naar internationale congressen over dit onderwerp en ik lees elke dag wel Pubmed. Dat is een openbare database van wetenschappelijke onderzoeken, die kan iedereen bekijken. En als je daar bepaalde sleutelwoorden ingeeft over het immuunsysteem, bijvoorbeeld darmmicrobioom of mondmicrobioom, vind je daar allerlei studies. Daar zijn hele goede studies bij waar je echt in de praktijk nu al wat mee kan. En dat pas ik dus ook toe in mijn eigen praktijk in Haarlem.

Wat is het immuunsysteem eigenlijk, wat valt daar onder en wat moeten we ons daarbij voorstellen?

Het is ontzettend ingewikkeld maar ik kan wel even kort vertellen waar het uit bestaat.

In eerste instantie hebben we eigenlijk het aangeboren immuunsysteem. Dat hebben we meegekregen door de evolutie heen. En daar zijn allerlei stofjes en producten die gemaakt worden door het lichaam om af te weren. Want als een klein kereltje of meisje op de wereld komt, moet je natuurlijk al een afweer hebben want je wordt onmiddellijk omsingeld door alle bacteriën. Als je nog een heel goed, vers, aangeboren immuunsysteem hebt, kan je je nog goed afweren. Onder andere van de mama krijg je allerlei immuunstoffen mee. Daarom is ook borstvoeding zo belangrijk. Het is ook van belang dat de gezondheid van de moeder goed is. Het aangeboren immuunsysteem moet net als een kind ‘naar school’. Die moet eerst de kleuterklas in, dan de lagere school en dan gaat die naar de middelbare school en blijft eigenlijk altijd bijleren. Telkens als het immuunsysteem wordt geconfronteerd met iets nieuws, reageert het aangeboren immuunsysteem. En vervolgens reageert ook die school daarop en dat is altijd een vertraagde reactie. Bij een virus dat relatief nieuw is voor het lichaam, werkt het aangeboren immuunsysteem daarop met allerlei stoffen. Dat zijn cytokines, inflammazomen, interleukines, allemaal moeilijke stoffen. Een hele kettingreactie die in gang schiet, echt een fantastisch mooi systeem.

Daarna moet het lichaam leren met dat vreemde virusje om te gaan. En dan krijg je het verworven immuunsysteem of het lerend immuunsysteem en die maakt daar dan op een gegeven moment antistoffen tegen aan. Dat zijn eerst zogenaamde B-cellen en dan T-cellen. Die B en T-cellen zijn een onderdeel van het verworven immuunsysteem. Zo blijft je lichaam continu leren hoe om te gaan met alles wat van buitenaf komt. We hadden het nu over virussen. Maar bijvoorbeeld bij plastic (waar ik het ook al over had met die mond) is inmiddels ook al gebleken dat ons immuunsysteem daarop reageert. Plastic zit veel in de oceanen, dus dat zit ook in onze vissen. Het is ook al aangetoond dat het bijvoorbeeld in worteltjes zit want grondwater bevat ook plastic. Dus we hebben eigenlijk in 60 jaar tijd ervoor gezorgd dat we weer een nieuw toxisch stofje voor ons lichaam produceren, want we krijgen het binnen. Vorig jaar is het in de VU Amsterdam (de universiteit) aangetoond dat het in het bloed zit bij mensen. En we weten nog niet wat het voor gevolgen heeft. Maar we weten wel dat het immuunsysteem altijd reageert, dus ook op die plastic. Dus heb je bijvoorbeeld kleine kinderen die al astmatisch zijn, dan worden ze meer astmatisch, omdat je ontstekingsgevoeliger raakt. Dus juist ook van die contaminanten, dus stofjes die je van buiten naar binnen krijgt, daar reageert het immuunsysteem überhaupt op en die wil daar natuurlijk wat aan gaan doen. Het immuunsysteem reageert daar vaak op met een ontstekingsachtige reactie en dan kan het in overdrive raken. Dus je hebt het immuunsysteem dat heel goed werkt tegen virussen, bacteriën, parasieten, maar het kan op een gegeven moment ook in overdrive staan. En dan hebben we het over een auto-immuunziekte. En dat betekent dus dat het immuunsysteem zich tegen jezelf gaat keren. En daar zijn er inmiddels al meer dan 100 auto-immuunziekten bekend. Jaren geleden waren er nog veel minder. 

Hebben allergieën en intoleranties hier ook iets mee te maken?

Ja, dat zijn vaak wat meer reacties die gerelateerd zijn aan B-cellen. En daar kan je best wel goed wat aan doen. Kijk bijvoorbeeld bij kinderen, daar is in 2009 al onderzoek gedaan door het Wilhemina Kinderziekenhuis, dat bijvoorbeeld probiotica heel erg goed het management, dus ‘de aansturing’ kan doen van het immuunsysteem. Wat je dan ziet is bij kinderen die bijvoorbeeld allergieën hebben (de a-ziektes; allergieën, astma, atopisch eczeem), dat dat goed kan verminderen door probiotica te nemen.

Om die darmen te beschermen zodat ze zich beter kunnen wapenen en minder in overdrive gaan?

Zeker, en voor de liefhebber: er zit altijd een discrepantie tussen T1 en T2 en daar zit een regulatiesysteem, dat heet T-reg en dat systeem kan heel goed worden beïnvloed door bijvoorbeeld probiotica. Dat blijkt uit die studie, de panda-studie. Dus we kunnen echt wel wat aan het immuunsysteem doen. 

Dat is hoopgevend. Je hebt dus niet per definitie een slecht of goed immuunsysteem, maar kan het zelf beter proberen maken.

Zeker.

Hoe merk je of je immuunsysteem bijvoorbeeld wat verzwakt is of wat onder druk staat. Hoe merk je dat het tijd is om er iets aan te doen?

Het moet geen zuur gesprek worden, maar als je ziet wat we de laatste tijd op ons af krijgen van stoffen, bijvoorbeeld uit luchtvervuiling en nieuwe virussen… Eigenlijk is het niet zo goed meer kunnen omgaan met een nieuw virus, een teken van verzwakking van het immuunsysteem. En dan zie je natuurlijk wel dat dat vooral bij oudere mensen plaatsvindt. Wat je krijgt bij ouderen, dat is ook wel deels een natuurlijk proces, is immunosenescentie oftewel immuunveroudering en dat betekent dat je op latere leeftijd een steeds minder goed aangeboren immuunsysteem krijgt. Net als mensen grijze haren krijgen, krijgt ook dat immuunsysteem als het ware grijze haren. Ook daar kan je ook wel wat aan doen. We worden steeds ouder, maar de vraag is: worden we dan ook gezond ouder? Dat is een belangrijk vraagstuk. Levenskwaliteit is superbelangrijk en dan moet je ervoor zorgen dat je immuunsysteem alert blijft.

Eén van de allerbelangrijkste dingen voor het immuunsysteem is wel visolie of vette vis, dat is echt de basis. Dus vette vis eten, zeker als we ook weer richting de winter gaan bijvoorbeeld. In vette vis zit ook een beetje vitamine D en die is natuurlijk sowieso van belang. Eet dus vette vis of als je dat niet wil of niet kan, dan visoliecapsules. Als je vegetariër of veganist bent, kan je kiezen voor algenolie. Maar het is een ontzettend belangrijke basis voor ons immuunsysteem. In Nederland en Vlaanderen ligt gemiddelde Omega 3-index eigenlijk te laag, dat is de mate waarin iemand Omega 3-vetzuren in zijn rode bloedcellen heeft. Wij zitten gemiddeld zo rond de 4.5 terwijl die index voor een goede gezondheid eigenlijk 8 zou moeten zijn. Dus we hebben heel wat in te halen. Eet vette vis: sardientjes, makreel, enzovoort. Of als je dat niet kan of niet wil of je vindt het niet lekker, dan volstaat een visoliesupplement, maar wel een goeie. 

En waarom is dat zo belangrijk voor het immuunsysteem?

Wel bijvoorbeeld ten tijde van covid hoorde je weleens over een cytokinestorm. Dat is een overreactie van het immuunsysteem. We weten dat de actieve stofjes in Omega 3-vetzuren, dat is EPA en DHA, dat die ervoor kunnen zorgen dat zo’n cytokinestorm gemanaged en gecontroleerd blijft. Wat je indertijd op IC's zag was dat juist mensen die te laag zaten in hun Omega 3-vetzuren, dit soort reacties ontwikkelden. En daarbij kunnen deze stoffen ook ontstekingen tegengaan en kan remmen. En een ontstekingsreactie is altijd een uiting van het immuunsysteem.

En deels is dat natuurlijk ook goed

Dat is goed, want we weten dat als je je verwond aan een roestige spijker, dan gaat er een zwelling ontstaan, dat wordt rood, er komt eventueel pus uit, het doet pijn, je krijgt misschien wat koorts. Dat is op zich een heel mooie reactie van het lichaam, niets mis mee, niet zo fijn maar het is wel goed. Nou als je dat allemaal een beetje rustig wil houden, zijn Omega 3 vetzuren ontzettend van belang.

Dat het lichaam gewoon niet overdrijft

Precies. 

Zijn er bepaalde specifieke tips voor bepaalde groepen, waar jonge kinderen of ouderen of misschien gewoon volwassenen, meer of minder op moeten letten?

Ja, absoluut. Ik zei net al, als we even bij de ouderen beginnen. Daarbij zie je dat het immuunsysteem ook veroudert en dan krijg je dus bepaalde verouderde cellen, dat noemen we senescente cellen. Die hebben nog wel hun functie, maar kunnen niet meer delen. En vooral: ze zenden voortdurend ontstekingssignalen uit. Voor 50-plussers is het van belang om over voldoende antioxidanten te beschikken. Antioxidanten zijn onder andere bijvoorbeeld kurkuma, oregano en groene thee-extract. Ook bijvoorbeeld peterselie of selder, daar zit heel veel apigenine in, dat is ook zo'n mooie polyfenool, zo’n antioxidantstof. Daar komt ook die visolie weer om de hoek kijken, dat is ook van belang. En: heel belangrijk: weer de vitamines A, D en E, wat ook weer belangrijke stoffen zijn om dat immuunsysteem goed te kunnen blijven sturen. Dus die zijn absoluut van belang om in de voeding veel te eten of om eventueel ook als een supplement te gebruiken.

Ik vind het wel mooi dat je altijd eerst zegt: in de voeding, en als dat niet lukt, dan kan een supplement. Dat die voeding altijd de basis is, maar dat we het wel wat kunnen opvangen als dat niet lukt.

Ja, voeding moeten we elke dag tot ons nemen en als je zorgt voor goede voeding... Aan de andere kant kan die voeding ook keerzijden hebben, ik had het al over de witte suikers, die zijn juist weer ondermijnend voor het immuunsysteem want die zorgen voor ontstekingen.

Dus voornamelijk plantaardige voeding

Ja, plantaardige voeding is goed, zeker. Vette vis eventueel. En als mensen dat lekker vinden kan je ook een stukje kip eten of iets dergelijks, maar de hoeveelheid groenten in de bevolking moet echt omhoog. We zitten gemiddeld op 100-170 gram  groenten per dag per consument. Volgens de diverse gezondheidsraden zou dat 200-250 gram moeten zijn, maar eigenlijk zou het 400 gram moeten zijn.

Dat moet je dan echt spreiden over de dag.

Het toevoegen alleen van kruiden bijvoorbeeld, dat helpt hartstikke goed, ook al zijn het maar gedroogde kruiden. Vooral al die oregano en peterselie en rozemarijn... aan de voeding toevoegen is supergoed. Tot zover die oudere doelgroep.

Als we dan een sprong terug, is het ook belangrijk dat in de eerste levensjaren die darmflora goed kan ontwikkelen, die is als eerste volwassen, na zo'n derde levensjaar ongeveer. Die eerste levensjaren zijn dus belangrijk. Het is goed om als dat kan bij vaste voeding ook die wateroplosbare vezels te nemen. Dat zit ook in worteltjes en knollen en dat soort dingen. Eventueel ook probiotica om daarbij te ondersteunen. Ook al bij kleine kinderen. En extreem van belang, daar komt ie weer, zijn de Omega 3-vetzuren. En ook de vitamines weer A en D. En als we kijken naar pubertijd dan zien we vaker tekorten aan zink, wat van belang is. Ook voor kleine kinderen trouwens, niet te veel natuurlijk, maar wel regelmatig bijvoorbeeld een goede multi voor jongeren is daar van belang. Waar ook wat vitamine A in zit, dat je in ieder geval ervoor kan zorgen dat je goed gewapend bent tegen deze boze buitenwereld.

Ja want die kinderen hebben wel heel wat te verduren van ziektes, is dat ook iets dat er bij hoort, bij kleine kinderen? 

Nee, dat is wel waar. Het is wel goed om ziektes door te maken, dat is niet zo erg.

Dus het is op zich niet slecht dat ze naar het kinderdagverblijf gaan of naar school gaan en dat ze daar ziektes oplopen.

Nee, en juist die hygiëneparadox van je handen stuk wassen, dat is te hygiënisch. Kinderen moeten wroeten in de aarde. Te hygiënisch zijn is niet goed. Als je kijkt naar bacteriën die in de aarde zitten, aardebacteriën, die zie je tegenwoordig ook in supplementen verschijnen. Begin lekker met kinderen een moestuin en laat ze wortels eten rechtstreeks uit de grond. Natuurlijk wel schone aarde, niet te vervuild, geen pesticiden. Gewoon lekker een eigen moestuintje met een biologische grond en daar van knabbelen, dat is heel goed voor het immuunsysteem.

En heb je voor de volwassenen ook specifieke tips of hebben die het beste immuunsysteem en gaat het daar meestal wel goed? 

Daar zie je vooral het aantal auto-immuunziekten stijgen, dat begint al in de late pubertijd. De ziekte van Crohn bijvoorbeeld of colitis ulcerosa, daar zie je vaak ontsporingen ontstaan aan het immuunsysteem, namelijk een overreactie ervan. En waar dat vaak mee te maken heeft, is stress. En we hebben natuurlijk wel allemaal onze dosis stress. Daarvoor geldt als belangrijkste boodschap om zo min mogelijk stress te hebben. Ik weet dat dat een ontzettend lastige stap is, maar proberen om zoveel mogelijk parasympatisch te leven dus niet continu maar in de ‘aan-stand’ te staan, maar juist rust te kunnen vinden. Als je het leuk vindt om yoga te doen, doe yoga, als je het leuk vindt om te wandelen, doe dat dan. Al dat soort dingen... Met aandacht eten... En vooral, dat wordt heel vaak vergeten: goed slapen. Slapen, slapen, slapen! En ik heb een beetje een raar beeld want als ik bij mij in de praktijk kijk, en die vraag stel ik natuurlijk in mijn anamnese van: hoe gaat het met slapen, ja bijna niemand slaapt goed.

Het is natuurlijk niet zo gemakkelijk, bijvoorbeeld als je kleine kinderen hebt, heb je het ook niet altijd onder controle of je al dan niet goed slaapt.

Ja daarom, er zijn altijd wel van buiten komende onheilen die dat verhinderen. Die fase met kleine kinderen gaat misschien nog wel maar als je echt structureel te weinig slaapt en vooral door stress, dat je 's nachts wakker ligt en ligt te piekeren, daar moet echt wel wat aan gebeuren. Joke Dewulf heeft daar een mooi verhaal over ook en een mooie therapie. Ik zeg ook altijd: als het gewoon niet lukt, de basis is echt wel dat je goed slaapt. Dus dan moet er - desnoods met bepaalde suppletie - voor worden gezorgd dat je dat brein wat kan kalmeren 's avonds en 's nachts dat je goed kan slapen. 

Die stress overdag hebben we dus nodig om bepaalde dingen te kunnen doen, maar dat we 's nachts wel de rust vinden.

Ja.

Voeding, ademhaling en slapen zijn de belangrijkste elementen om het immuunsysteem zo goed mogelijk te houden. Bewegen ook. 

Bewegen, dat vind ik een interessante, laten we het daar eens over hebben. Wat is de invloed van bewegen op het immuunsysteem?

Ja, nou, zeker, daar gaan we het ook over hebben want dat is natuurlijk een hele goede. Het evenwicht is wel belangrijk. Dat is allemaal net yin en yang, allemaal hartstikke moeilijk, want het kan ook weer teveel zijn. 

Er is een nieuwe bevolkingsgroep: de sedentarians. Oftewel: de zittende bevolking die de hele dag achter de pc zit, met de auto naar het werk rijdt en dan gaat werken en dan naar het bedrijfsrestaurant loopt, misschien een beetje een luchtje scheppen. En dan 's avonds misschien nog een Netflixje en dan gaan slapen. Ik chargeer misschien maar het is absoluut wel zo dat dat een bevolkingsgroep is die te weinig beweegt. Dat is ook ondermijnend voor het immuunsysteem want bewegen zorgt er uiteindelijk voor dat het immuunsysteem tot z'n recht kan komen. 

Dan hebben we nog een keerzijde en dat is teveel bewegen. Mensen die eigenlijk heel erg op hun tandvlees aan het lopen zijn, die bijvoorbeeld veel stress hebben en al vaak verkouden zijn, dat immuunsysteem staat al onder druk. En die gaan dan ook nog eens een potje bootcampen of verschillende bokszaktrainingen per week doen. En dan ga je dat immuunsysteem niet helpen. Dan ben je teveel aan het trainen en dat ondermijnt het zelfs.

Ik vind sport fantastisch, ook die duursporten als wielrennen en marathons, maar als we daar heel puur en eerlijk naar kijken, is het niet goed voor het immuunsysteem. We weten bijvoorbeeld - en dat is meetbaar - dat Tour de France wielrenners na zo’n hele tour een verzwakt immuunsysteem hebben. Je kan een stofje meten in hun ontlasting, dat heet secretoir immuunglobuline A, dat is een belangrijk stofje voor het slijmvlies, dat heeft dus een barrièrefunctie in het lichaam voor het immuunsysteem. Dat is op het einde van de tour erg verminderd, dus die mensen zijn dan heel erg kwetsbaar geworden voor allerlei virussen en bacteriën et cetera.

Dus te veel stilzitten is niet goed en te veel sporten is niet goed. Wat is dan de rode draad of de gulden middenweg: toch wel 30 minuten per dag bewegen en twee keer per week bijvoorbeeld intensiever bewegen. En dan hebben we het bijvoorbeeld over een hartslag rond de 120 ongeveer, dat is goed. Dus wel even ertegenaan. En wat ook gebleken is, is dat bijvoorbeeld HIIT training, dus High Intensity Training, dus kort durende intervallen, dat dat voor het immuunsysteem bijvoorbeeld ook heel goed kan werken. Dat geeft de hartspier een goede impuls, maar doe het niet te lang. 

Er zijn ook heel veel mensen die zeggen: ja maar ik ga toch niet in zo'n fitnesscentrum hangen? Maar dat hoeft ook niet! Ga dan gewoon wandelen, dat is ook al goed. Zelfs 7,5 duizend stappen zijn al voldoende om ervoor te zorgen dat je bijvoorbeeld minder hart en vaatziekten krijgt. 

En waar zit hem dat dan in? Is dat dan echt omdat je hart meer moet werken en je bloed beter stroomt?

Ja, en je immuunsysteem gaat beter werken. We zijn daar eigenlijk als jager-verzamelaars voor gemaakt. We zijn gemaakt om te wandelen, om wat te zoeken, om te verzamelen, en af en toe korte sprintjes te trekken. Zo zitten wij in elkaar als mens. Maar we zijn eigenlijk niet gemaakt om 42 kilometer hard te lopen en ook niet om de hele dag achter de computer te zitten. Als je die jager-verzamelaar nog kan imiteren, onze genen verschillen daar niet zoveel mee, dan doe je het goed. Dan staat je immuunsysteem te juichen van plezier. 

Voor we afsluiten zou ik graag vragen of je bepaalde praktijkcases hebt die je nog wil delen met ons vandaag?

Ja, zeker. Laatst had ik een mevrouw en die had afgelopen september nog covid gehad en zij had nog steeds last van kortademigheid en vermoeidheid. Wat bleek nou bij deze mevrouw, ik heb ontlastingsonderzoek bij haar gedaan, dat een bepaalde bacterie (de klebsiella pneumoniae) heel erg over aan het groeien was. Ze had dus teveel van een bepaalde bacterie in haar darmen. En nu wordt het een beetje ingewikkeld: die bacterie geeft ook bepaalde stofjes af. En die stofjes die zo'n bacterie afgeeft zijn endotoxinen. Daarin zitten het woord endo: binnen en toxine: gifstofjes. En wat die mevrouw eigenlijk had is sickness behaviour. Dat wil zeggen dat je je voortdurend ziek voelt, niet lekker, moe en dat het nooit lijkt over te gaan. Ik heb die mevrouw een therapie laten volgen om haar immuunsysteem te versterken, met een aantal van die stoffen die ik heb genoemd, dus: goede visolie, vitamine A, D, E en K, heel belangrijk, ook voor de mond. Maar ook probiotica en ook vooral om die bacterie te verminderen. En er zijn een aantal bijvoorbeeld hele mooie producten zoals oregano, die bijvoorbeeld dit soort bacteriën kan reduceren. En die mevrouw staat dus op dat soort middelen en dan zie je dat dat op een bepaald moment ook weer beter gaat. En ik heb bij die mevrouw bijvoorbeeld nog een stof ingezet en dat is co-enzym Q10. Dat zorgt ervoor dat die vermoeide energiefabriekjes in het lichaam, die heel belangrijk zijn, dat die ook weer beter kunnen functioneren.

Hoe lang duurt dat voor je je beter voelt na zo sickness behaviour met therapie?

In dit geval heeft dat wel drie maanden geduurd. Die bacterie kan je met een goede aanpak binnen 4 tot 6 weken wel echt goed reduceren. Dus dan worden er minder van die endotoxinen geproduceerd, maar dat herstel van het lichaam verder, wat daarna moet plaatsvinden, dat kan echt nog wel een tijdje duren. En er zijn helaas veel mensen die rondlopen met zo'n long covid syndroom. 

Als je nu denkt: ik heb dat ook. Bij wie ga je dan te rade?

Sowieso bij een goede therapeut of arts die functionele geneeskunde heeft gestudeerd of orthomoleculaire geneeskunde of KPNi. Een dergelijke therapeut die ook wel wat weet van het immuunsysteem. Want wat is dat nu eigenlijk dat post covid syndroom: dan is eigenlijk de reactie van het immuunsysteem niet afgemaakt. Dat immuunsysteem wordt continu aangezwengeld en dat moet eigenlijk afgemaakt worden, die reactie. Dat kan je heel erg ondersteunen bijvoorbeeld met stoffen als lactoferrine en ook vitamine A, D en K weer. Immuunversterkende stoffen, propolis, allemaal om dat immuunsysteem te verstevigen en de energie weer op te kalefateren. Bijvoorbeeld Q10 in combinatie met bijvoorbeeld vitamine B3 en vitamine B2. En zo zijn er allerlei dingen maar dat hangt heel erg van het individu af. Dus te rade gaan bij een goede therapeut en goed onderzoek laten doen naar de oorzakelijkheid vooral. Want het kan ook begonnen zijn omdat er heel veel stress was. Dus waardoor is iets ontstaan uiteindelijk.