Last van stress of spanning? Kan je moeilijk in slaap vallen? Valeriaan staat bekend om een rustgevende, ontspannende werking. Het wordt al eeuwenlang gebruikt als traditioneel kruidenmiddel bij spanningsklachten.
Wat is valeriaan?
Valeriaan is een kruidenplant. De wetenschappelijke naam is Valeriana officinalis L en het kruid is te herkennen aan de roze en witte bloemen. De valeriaanplant is te vinden in grote delen van Europa en Azië. De wortel van de kruidenplant, de valeriaanwortel, bezit een werkzame stof, deze heeft een nuttige werking tijdens stressmomenten en bij slaapproblemen. Ook bij lichte nervositeit en spanning, bijvoorbeeld bij het geven van presentaties of bij (rij)examens kan valeriaan gebruikt worden.
De wortel van de valeriaanplant bevat onder meer GABA, valereenzuur en valepotriaten. GABA is een neurotransmitter en heeft een kalmerende werking. Ook valereenzuur en valepotriaten dragen hieraan bij. Voor een goede werking bevatten valeriaansupplementen dus een valeriaanwortelextract (Valeriana officinalis radix).
Valeriaan is net als baikalglidkruid en passiebloem een ondersteunende fytonutriënt. Een fytonutriënt is een bioactieve stof afkomstig uit planten dat mogelijk een gezondheid bevorderende werking heeft. Het is een extra ondersteuning en niet essentieel voor het lichaam.
Valeriaan en slaap
Ongeveer 30-40% van alle volwassenen heeft weleens last van inslaap- en doorslaapproblemen. Tips om heerlijk te slapen zijn bijvoorbeeld om een natuurlijk slaapritme aan te houden en te focussen op de ademhaling. Maar het helpt ook om je lichaam te ondersteunen met voedingsstoffen en kruiden.
Uit diverse studies blijkt dat je valeriaanwortelextract kan gebruiken om slaapproblemen te verminderen zonder bijwerkingen te veroorzaken. Mogelijk heeft langdurig gebruik van valeriaan ook positieve effecten op chronische slapeloosheid. Er zijn hiervoor meerdere aanwijzingen uit diverse onderzoeken, maar klinisch bewijs hiervoor is nog niet geleverd.
Vormen van valeriaan
Voor het gebruik van valeriaan kan je kiezen uit verschillende vormen, een vloeibare vorm of een vaste vorm. Kies je voor de vloeibare vorm? Dan kom je al snel uit bij valeriaandruppels of een siroop. De druppels en siroop zijn in veel gevallen een alcoholisch aftreksel van de valeriaanplant. Je mengt hierbij de aangegeven hoeveelheid druppels of siroop met koud water en drinkt het geheel op. Je kan valeriaan ook als los kruid laten trekken voor een lekker kopje thee. Liever een vaste vorm? Valeriaan tabletten of capsules zijn dan een goede keuze. Valeriaan pillen bevatten veelal gedroogde valeriaanwortel, al dan niet gecombineerd met andere kruiden en/of aangevuld met vulstoffen.
Valeriaan wordt vaak gecombineerd met andere rustgevende kruiden als citroenmelisse, hop en passiebloem. Hop en citroenmelisse versterken het effect van valeriaan en kunnen zo bijdragen aan een goede nachtrust. Ook combinaties met magnesium en B-vitamines komen voor.
Waar moet je op letten bij gebruik van valeriaan?
Je kan valeriaan tabletten veilig gebruiken, ook voor de langere tijd. Valeriaan is geen acuut hulpmiddel. Het werkt het best bij continu gebruik gedurende enkele weken. Bijwerkingen zijn zeldzaam. De meeste mensen kunnen het kruidenmiddel goed verdragen.
Supplementen met valeriaanwortel mogen alleen worden gebruikt door mensen boven de 12 jaar. Het wordt afgeraden tijdens een zwangerschap of als je borstvoeding geeft. Ook een combinatie met andere kalmerende middelen als benzodiazepinen en barbituraten wordt afgeraden in verband met een mogelijk te sterke sederende werking. Valeriaan kan wel mogelijk ondersteunen bij ontwenning van benzodiazepinen. Denk hierbij aan ontwenningsverschijnselen van benzodiazepinen als slapeloosheid en spanning. Overleg bij twijfel altijd met een arts of gezondheidsprofessional.
Bronnen
- https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/v/valeriaan
- https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-kruiden/veelgebruikte-kruiden/valeriaan
- https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/valerianae-radix
- https://www.ziekenhuis.nl/medicijnen/v/valeriaan/item29321
- Maria Isabel Fernández-San-Martín, Roser Masa-Font, Laura Palacios-Soler et al. Effectiveness of Valerian on insomnia: A meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Sleep Medicine. Volume 11, Issue 6, June 2010, Pages 505-511.
- https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/bioactieve-stoffen1.aspx
- https://www.orthokennis.nl/nutrienten/valeriaan
- https://www.apotheek.nl/medicijnen/valeriaan
- Stephen Bent MD, Amy Padula MS, Dan Moore PhD et al. Valerian for Sleep: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Med. 2006 Dec; 119(12): 1005–1012.
